Okucia
Charakterystyczną cechą nowoczesnych okien jest stosowanie w ich konstrukcjach okuć obwodowych. Są to okucia montowane we wrębach na obwodzie skrzydeł o liczbie punktów blokowania skrzydła w ościeżnicy dobieranej zależnie od wymiarów gabarytowych skrzydła. Sterowanie pracą tego typu okuć odbywa się przy pomocy jednej klamki. Okucia te umożliwiają również regulacje położenia skrzydła względem ościeżnicy za pomocą śrub regulacyjnych umieszczonych w pobliżu zawiasów. Dodatkowe wyposażenie stanowią klamki zamykane na klucz, stosowane do okuć o zwiększonej odporności na włamania i zmniejszające ryzyko otwierania okien przez małe dzieci oraz specjalne okucia zabezpieczające otwarte skrzydła przed skutkami gwałtownych podmuchów wiatru.
Szyby
W nowoczesnych oknach montowane są pakiety szyb o grubości od 6 do 55 mm, a w oknach jednoramowych z drewna do 25 mm. Budowa i własności szyb zależą od funkcji okna i wymagań użytkownika. Oszklenie winno chronić pomieszczenia przed stratami ciepła, gwarantować ochronę przed nadmiernym nasłonecznieniem i hałasem a także zapewniać dostateczne naświetlenie pomieszczeń.
Najczęściej stosowanym rozwiązaniem są szyby zespolone. Składają się one z dwóch lub trzech tafli szklanych oddzielonych ramką dystansową wykonaną najczęściej z aluminium. Przestrzeń pomiędzy taflami wypełnia suche powietrze lub gaz szlachetny wprowadzony tam dla zwiększenia izolacyjności termicznej. Aby powietrze zamknięte pomiędzy szybami nie ulegało zawilgoceniu, ramkę dystansową wypełnia się środkiem silnie higroskopijnym w postaci granulatu. Szyby na całej długości obrzeża są połączone z ramką dystansową materiałami klejąco-uszczelniającymi, co zapewnia szczelność układu ograniczając dopływ pary wodnej do jego wnętrza.
Dla stosowanych aktualnie standardowych zestawów szyb współczynnik przenikania ciepła wynosi 1,1 W/m2K. Technicznie możliwe jest jednak wykonanie oszklenia o współczynniku przenikania ciepła do 0,3 W/m2K. Uzyskuje się to przez umieszczenie pomiędzy szybami warstwy przeźroczystej folii, wykonanej ze specjalnego materiału termoizolacyjnego. Folia ta zwiększa również izolacyjność akustyczną oraz umożliwia redukcję promieniowania ultrafioletowego o 99,5%. Innym rozwiązaniem zwiększającym izolacyjność termiczną szyb jest zastosowanie powłoki niskoemisyjnej w postaci napylonych na szybę bardzo cienkich warstw tlenków metali szlachetnych.
Zastosowanie znajdują również specjalne szyby refleksyjne, dźwiękochłonne, przeciwsłoneczne, bezodpryskowe, antywłamaniowe i kuloodporne. W oknach, w których stosuje się szkło antywłamaniowe i kuloodporne należy pamiętać o zachowaniu proporcjonalnej odporności mechanicznej ramy okiennej. Zwykle ramę taką wykonuje się z litego drewna klejonego warstwowo, wzmocnionego blachą stalową.
Stosowane współcześnie systemy szklenia zapewniają także niski współczynnik Rw. W standardowych oknach jednoramowych ze zwykłą jednokomorową szybą zespoloną i dwoma uszczelkami współczynnik Rw wynosi około 28 dB. Zastosowanie trzeciej uszczelki pozwala na zwiększenie współczynnika o 3-4 dB. Okna zaopatrzone w specjalne zespolone szyby dźwiękochłonne mogą osiągnąć izolacyjność akustyczną rzędu 45-50 dB. W oknach dźwiękochłonnych stosuje się niekiedy szkło klejone z wypełnieniem z przeźroczystej żywicy.
Wentylacja
Przy zastosowaniu nowoczesnych okien zaopatrzonych w szyby zespolone w pewnych określonych warunkach na powierzchniach zewnętrznych od strony pomieszczenia lub od strony zewnętrznej może wystąpić kondensacja pary wodnej. Pojawienie się kondensatu od strony pomieszczenia jest warunkowane panującą w pomieszczeniu wilgotnością, oraz różnicą pomiędzy temperaturą zewnętrzną i wewnętrzną i jest efektem braku odpowiedniej wentylacji. Wentylacja jest bardzo ważnym zagadnieniem, któremu należy poświęcić nieco więcej uwagi.
Wymiana powietrza jest potrzebna nie tylko do oddychania, ale również do spalania paliwa w kuchenkach, piecach i kominkach. Brak odpowiedniej wentylacji sprawia, że w urządzeniach tych następuje nieprawidłowe spalanie skutkujące pojawieniem się trującego tlenku węgla. Wymiana powietrza konieczna jest także do usunięcia z pomieszczeń nadmiaru pary wodnej. Nie odprowadzona z pomieszczeń wilgoć skrapla się w najchłodniejszych miejscach i wnikając w strukturę budynku stwarza warunki do rozwoju grzybów i pleśni. Reasumując konieczne jest zapewnienie odpowiedniego systemu wentylacji pomieszczeń dostarczającego w sposób równomierny odpowiednią ilości świeżego powietrza.
Nowoczesne okna zapewniają mikrowentylację pomieszczeń realizowaną w rozmaity sposób. Jednym z nich jest zastosowanie odpowiednio ukształtowanych uszczelek umożliwiających przepływ określonej ilości powietrza. Innym rozwiązaniem jest stosowanie okuć obwiedniowych, rozszczelniających, w których klamkę można tak ustawić, aby okno zamykało się bez docisku i przepuszczało powietrze do wnętrza. Bardziej skomplikowane konstrukcyjnie są nawiewniki montowane nad szybą, w ościeżnicy, w ścianie pod oknem lub kratki wentylacyjne zastępujące fragment skrzydła okiennego.
Szprosy
Przykład okna ze szprosami
Warto również poświęcić nieco uwagi szybom ze szprosami (szczeblinami), czyli cienkimi metalowymi prętami umieszczanymi między szybami ze względów estetycznych. Pamiętać trzeba aby szprosy nie przekraczały długości 1 m, jeżeli nie są połączone na tym odcinku z prętem bocznym. W przeciwnym wypadku może wystąpić zjawisko dzwonienia szprosów wywołane drganiami prętów, powstającymi podczas otwierania i zamykania okna lub spowodowanymi silnymi podmuchami wiatru z zewnątrz. Zjawisko to dotyczy szczególnie szprosów o grubości 8mm, jednak należy się z nim liczyć również przy zastosowaniu prętów o większej grubości. Drgania szprosów mogą zdarzyć się również przy zastosowaniu prętów krótszych niż 1m, niemniej jednak przy długościach powyżej 1 m zjawisko to jest niejako gwarantowane. Szprosy są montowane do ramek dystansowych szyby. Przy zastosowaniu węższych ramek może niekiedy dochodzić do uderzenia pręta w szyby, co może spowodować uszkodzenie powłoki niskoemisyjnej lub nawet pęknięcie szyby.
Instalacja okien
Bardzo istotnym zagadnieniem jest właściwe wbudowanie okien w ścianę budynku. Błędy popełnione przy osadzaniu okien obniżają ich wartość użytkową i trwałość oraz skracają okres eksploatacji. Należy zwrócić uwagę na optymalny dobór miejsca okna w przekroju ściany budynku. Powinno ono wynikać z analizy rozkładu temperatury i przebiegu izoterm w ścianie, ze szczególnym uwzględnieniem punktu rosy. Jeśli izoterma punktu rosy nie przechodzi przez konstrukcje okna, wówczas na szybach w okresie zimy w wyniku kondensacji pary wodnej występuje od wewnątrz zaparowanie bądź roszenie. Zjawisko to może powstać najczęściej wtedy, gdy podczas wymiany okien skrzynkowych na jednoramowe te ostatnie zostaną wbudowane w niewłaściwy sposób. Duże znaczenie dla dobrej pracy okien ma poprawny dobór zewnętrznych wymiarów okna do wymiarów ościeży oraz dobór uszczelnienia i zaizolowania połączeń pomiędzy oknem a murem. Luz wielkości 1-1,5 cm pozostawiony po bokach i na górze umożliwia poprawne ustawienie i uszczelnienie okna. Zwiększony luz na dole umożliwia zamontowanie parapetu i obróbek zewnętrznych. Dla okien drewnianych luz na dole może być ewentualnie mniejszy z uwagi na to, że parapet i podokiennik zewnętrzny osadzane są w profilach progu, podczas gdy w oknach z PVC i aluminiowych podsuwane są pod próg okna. Jeżeli przewiduje się zamontowanie rolet, należy to również uwzględnić przy określaniu wymiaru wysokości okna w konsultacji z producentem rolet.
W praktyce okazuje się, że z powodu błędów w określeniu wymiarów i nieprawidłowości popełnionych przy montażu okien, ograniczających lub wręcz uniemożliwiających ich prawidłowe funkcjonowanie, więcej jest spraw spornych i reklamacji niż tych, które dotyczą konstrukcji i wykonawstwa okien.